maandag 17 maart 2014

De machtsgreep van de megalobbyisten

Hoe meer we te weten komen over de onderhandelingen over het vrijhandelsakkoord, hoe erger, zegt Bart Staes. Staes is Europees Parlementslid namens Groen. Stefaan Van Hecke, Eva Brems en Bart Caron tekenen mee.

  • © photo news.
  • Ook de Europese Commissie en de diensten van Karel De Gucht schurken aan tegen de wensen van de grote industriële lobby's.
Sinds deze zomer onderhandelen de Europese Commissie en de VS over een Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag. Hoe meer we te weten komUSA, Europa, EU, Brussel, en over deze onderhandelingen, hoe zorgwekkender de informatie. De onderhandelingen verlopen niet transparant. Industriële lobby's zitten mee aan de onderhandelingstafel. Het Europese parlement, de nationale parlementen, de middenveldorganisaties, vakbonden, ngo's, kleine bedrijven en werkgeversorganisaties en burgers worden zeer beperkt geïnformeerd. Nochtans zal wat onderhandeld wordt een enorme impact hebben op ons samenlevingsmodel.

Controversieel is de discussie over het arbitragemechanisme voor investeringsbescherming (Investor-state dispute settlement, afgekort ISDS). Dat soort arbitrageovereenkomsten legt vast wat de rechten van investeerders zijn en hoe geschillen beslecht worden. Dat mechanisme zorgt ervoor dat bedrijven staten kunnen aanklagen voor internationale arbitragehoven. Boven de hoofden heen van nationale gerechtshoven en parlementen oordelen drie rechters over de aanklacht achter gesloten deuren.

De ISDS-regelgeving die de VS en Europa graag willen invoeren onder druk van de industriële lobby's, holt de democratie uit. Vermogende bedrijven gebruiken dit mechanisme om overheidsmaatregelen die de verwachte winst van de bedrijven mogelijks aantast, aan te klagen, zelfs al dienen deze maatregelen om de burgers of het milieu te beschermen. Te hallucinant voor woorden? Doemdenken? Neen.

Schadeclaims
De afgelopen jaren is er een enorme groei aan juridische claims bij internationale hoven van arbitrage en het vrijhandelsakkoord zal deze tendens nog doen toenemen. Zo klaagde de Amerikaanse tabaksgigant en megalobbyist Philip Morris Uruguay en Australië aan wegens regelgeving rond ontradende sigarettenverpakkingen. Het Zweedse energiebedrijf Vattenfall eist 3,7 miljard van Duitsland vanwege het besluit tot kernenergie-uitstap na de ramp in Fukushima. Griekenland wordt aangeklaagd door investeerders voor de schuldherschikking die het in 2012 moest uitvoeren om reddingskredieten van de Troika te krijgen. Het farmaceutische bedrijf Eli Lili klaagde de Canadese overheid aan omdat de overheid eist dat het nut van een medicijn aangetoond moet worden om een patent te krijgen.

Voor overheden gaan met zulke aanklachten hoge schadeclaims en lang aanslepende, dure juridische procedures gepaard. De dreiging met rechtszaken leidt tot zelfbeperking. Overheden en parlementen zullen twee keer nadenken voor ze een nieuwe regelgeving invoeren om hun bevolking of het milieu te beschermen. Zo kondigde Nieuw-Zeeland al aan geen nieuwe wetgeving rond tabaksverpakkingen door te voeren. De Nieuw-Zeelandse overheid wacht liever eerst op de uitspraak van de zaak Philip Morris v. Australië.

Dit soort investeringsarbitrage bezorgt grote bedrijven een wapen tegen maatregelen die niet naar hun zin zijn. Dit is een bedreiging van de performante Europese normen en regels die bedoeld zijn om de burger te beschermen en het resultaat zijn van een democratisch besluitvormingsproces. Dat grote bedrijven die kunnen ondergraven en beperken ten voordele van winstmaximalisatie is onverantwoord, ondemocratisch en onaanvaardbaar.

Daarbovenop komt de problematische verwevenheid tussen de arbiters en de bedrijfswereld. Internationale arbitragehoven vergaderen ad hoc. Ze worden voorgezeten door investeringsarbiters. Vaak zijn dit privé-advocaten die uit de kleine wereld van het investeringsrecht komen. Zij hebben nauwe banden met multinationale bedrijven en zijn niet onafhankelijk of neutraal. Een rapport van Corporate Europe Observatory (CEO), een ngo die onderzoek uitvoert naar de macht van bedrijven en lobby's, toont aan dat hoop en al 15 arbiters beslissingen nemen in 55 procent van alle betwistingen. Deze erg kleine groep mensen bestendigt zo internationale investeringsregels die noch eerlijk noch onafhankelijk zijn, maar wel steevast in het belang van de grote bedrijven.

Ook de Europese Commissie en de diensten van Karel De Gucht schurken aan bij de wensen van de grote industriële lobby's. Onderzoek van CEO toont aan dat de Commissie ter voorbereiding van de onderhandelingen 119 gesprekken voerde met de grote industrielobby's en slechts een handvol met middenveldorganisaties. Zelfs de lidstaten krijgen de onderhandelingsdocumenten van de VS niet te zien, wat ongebruikelijk is.

Een zestigtal Belgische organisaties organiseert vandaag een blokkade van de Europese Raad om te protesteren tegen de EU-VS vrijhandelsonderhandelingen. Wij steunen hen. Het kan niet dat bedrijfsbelangen, hebzucht en winstbejag voorgaan op het beschermen van sociale en mensenrechten, volksgezondheid en het milieu. Wij roepen de Belgische regering, de Europese Commissie en Karel De Gucht op geen arbitragemechanisme op te nemen in het handelsverdrag met de VS.

Bovendien stellen we ons nog andere vragen bij deze onderhandelingen. De voorspelde voordelen op het vlak van groei en jobcreatie zijn minimaal. De onderhandelingen zijn problematisch voor ons cultuur- en mediabeleid en ze vormen een regelrechte bedreiging voor ons landbouw- en voedselmodel. Ze worden gevoerd met een partner die ons schaamteloos bespioneert. Deze vrijhandelsonderhandelingen stellen de belangen van grote multinationals boven de veiligheid van de burger. Dat is onaanvaardbaar.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten